18-19 Θεματική εβδομάδα – Το παιδικό παιχνίδι άλλοτε και τώρα

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 2019

1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΙΓΙΟΥ

ΤΙΤΛΟΣ: “Το παιδικό παιχνίδι άλλοτε και τώρα” Προτεινόμενο θέμα για εφαρμογή στη Γ΄ Γυμνασίου. Εντάσσεται στη θεματική: Ανθρώπινα Δικαιώματα και Δημοκρατική Συνύπαρξη με έμφαση στο Σεβασμό του Άλλου.

Εκπαιδευτικός που προτείνει το πρόγραμμα και υπεύθυνη για την οργάνωσή του είναι: Γαλανοπούλου Μαρία, φιλόλογος

Εκπαιδευτικοί που υποστηρίζουν το πρόγραμμα είναι:

–Μιχαλίτση-Πετροπούλου Παναγιώτα, φιλόλογος

-Νιγιάννη Νικολίτσα, μαθηματικός

–Παπαδασκαλοπούλου Φωτεινή, μαθηματικός

-Τζουλουχά Μαρία, θεολόγος

-Παπανικολάου Κωνσταντία, φιλόλογος, για εφαρμογή του προγράμματος και σε τμήματα της Α΄γυμνασίου.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ: παιχνίδι < μεσ/κή ελλ/κή παιγνίδι < παιγνίδιον < αρχ. ελλ/κή παίγνιον < παίζω< παις < πρωτοελληνική pawits < πρωτοινδοευρωπαϊκή pehwids < pehu- (ρίζα)

ΣΥΝΩΝΥΜΑ: παίγνιο, παιδιά, αθλοπαιδιά,αγώνας, παρτίδα, ματς, άθυρμα (από το ρ. αθύρω= παίζω, διασκεδάζω. Άθυρσις= παιδιά (παιχνίδι)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΛΕΞΕΩΝ: παίζω, παιχνιδίζω, παιχνίδισμα, παιχνιδιάρης/ρα, παιχνιδάκι, παιχνιδιάρικα, βιντεοπαιχνίδι, παιχνιδοκατασκευή, παιχνιδοκονσόλα, παιχνιδόκοσμος, παιχνιδομάγαζο, παιχνιδούπολη,παιχνιδότοπος, τηλεπαιχνίδι, παίχ(κ)της, παίξιμο, παιδί

ΟΡΙΣΜΟΣ: Τι είναι παιχνίδι;Δεν υπάρχει ένας απόλυτος κι απ’ όλους αποδεκτός ορισμός, αλλά πολλοί. Ενδεικτικά αναφέρουμε: -“ παιχνίδι είναι οι παιγνιώδεις δραστηριότητες που συνοδεύονται από μια αυθόρμητη, φυσική, αβίαστη και προπαντός χαρούμενη ψυχική συμμετοχή, που αντικατοπτρίζει την παιδική ζωή του ανθρώπου… το παιδί μπορεί να αποκτήσει δεξιότητες κοινωνικές, νοητικές, συναισθηματικές, κινητικές” (Αντωνιάδης, 1994).

-“Το παιχνίδι είναι η δραστηριότητα μέσα από την οποία τα παιδιά καλύπτουν όλες τις αναπτυξιακές τους ανάγκες” (Maxim, 1989).

-“Το παιχνίδι είναι μια δραστηριότητα κατευθυνόμενη από το παιδί, το “νόημα’’ της οποίας έχει σημασία για το ίδιο κι όχι η κατάληξή της” (Kostelnik, Sodermαn and Whiren, 1993).

-“Το παιχνίδι είναι μια δραστηριότητα η οποία θα πρέπει να εμπεριέχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) να είναι ελεύθερη επιλογή των παιδιών β) να κατευθύνεται από εσωτερικά κίνητρα γ) να παρέχει ευχαρίστηση και ικανοποίηση δ) να εμπλέκει ενεργά τους παίκτες ε) να είναι αυτο-κατευθυνόμενο στ) να έχει νόημα για το παιδί” (Meckley,2002).

-“1.Οποιαδήποτε ενέργεια δεν έχει συγκεκριμένο πρακτικό σκοπό, αλλά προσφέρει ευχαρίστηση, επειδή είναι διασκεδαστική 2. (ειδικότερ.) Οποιαδήποτε δραστηριότητα πραγματοποιείται σύμφωνα με ορισμένους κανόνες (και ενδεχομένως με συγκεκριμένα αντικείμενα) αποσκοπώντας είτε στη διασκέδαση είτε στην απόκτηση χρημάτων 3. Το αντικείμενο με το οποίο παίζει κάποιος 4. Αθλητικός αγώνας, αναμέτρηση 5. ο τρόπος με τον οποίο παίζει κάποιος” (Μπαμπινιώτης, λεξικό 2005).

–Τι είναι για εσάς το παιχνίδι; Θεωρείται πως είναι αλλιώς η τεμπελιά ή μια δραστηριότητα; (απαντήσεις από τα παιδιά)

–Ποια η σημασία του για τα παιδιά; (αρχικά απόψεις από τους μαθητές)

Το παιχνίδι δεν είναι πολυτέλεια για το παιδί, είναι ανάγκη. Είναι η παγκόσμια γλώσσα όλων των παιδιών. Μια βασική δραστηριότητα στη ζωή κάθε παιδιού, αφού το συναρπάζει και το διεγείρει. Παίζει καθοριστικό ρόλο στη σωματική κοινωνική, ψυχοσυναισθηματική και γνωστική του ανάπτυξη. Αρχικά το αναζωογονεί και ,πολύ σημαντικό, απελευθερώνει την ενέργειά του. Σύμφωνα με μία από τις κλασικές θεωρίες του παιχνιδιού το παιδί (όπως γενικά ο άνθρωπος) δημιουργεί υπερβολική ενέργεια που πρέπει να απελευθερωθεί μέσω του ενεργητικού παιχνιδιού. (Surplus energy theory, Friedreich Schiller). Ή άλλη θεωρία αναφέρει πως το παιχνίδι αποκαθιστά την απώλεια ενέργειας από δραστηριότητες που σχετίζονται με την εργασία (Recreation or relaxation theory, Moritz Lazarus), εννοείται ότι για το παιδί “εργασία” είναι η ενασχόλησή του με τα μαθήματα και το σχολείο του. Άρα το παιχνίδι είναι το μέσο για την αξιοποίηση της ενέργειας του παιδιού. Ενισχύει τις κινητικές του δεξιότητες, χτίζει την αντοχή του και τη δύναμή του, όπως επίσης αναπτύσσεται η αισθητηριακή του μάθηση αλλά και η συγκέντρωση μυαλού (γρήγορη δράση, προβληματισμός, σκέψη και προτάσεις/λύσεις καταστάσεων).

Προχωρώντας, με το παιχνίδι το παιδί μαθαίνει τον εαυτό του ( την ταυτότητά του), μειώνει το άγχος του, εντοπίζει τα όριά του, ενεργοποιεί τη σκέψη και τη λογική του, μαθαίνει αλλά κι εξασκεί τα ταλέντα και τις κλίσεις του. Βεβαίως κάτω από αυτό το πρίσμα αποκτά φίλους, τους οποίους και θέλει να διατηρήσει. Άρα βιώνει την εμπειρία του να ανήκει σε ομάδα, να αλληλοεπιδρά με τα υπόλοιπα μέλη, να διαπραγματεύεται ρόλους ή να τους μιμείται (κι εδώ πολύ σημαντικό είναι να αναφερθεί το πόσο δυναμώνει, εξάπτεται η φαντασία του παιδιού), να θέτει -μαζί με τους άλλους- και φυσικά να τηρεί κανόνες. Έτσι μοιράζεται ευθύνες, χειρίζεται συγκρούσεις, συνεργάζεται, ανταγωνίζεται, δημιουργεί, σέβεται ή και συμβιβάζεται, κερδίζει σε αυτοεκτίμηση. Τέλος μέσα από το ομαδικό παιχνίδι ωριμάζει συναισθηματικά, αφού μαθαίνει πως εκτός από τη νίκη υπάρχει και η ήττα, επομένως, ενώ νιώθει δυσάρεστα, αρνητικά συναισθήματα, π.χ. απογοήτευση, θυμό, παράλληλα μαθαίνει και να τα διαχειρίζεται.

Βέβαια και με το ατομικό παιχνίδι το παιδί ωριμάζει συναισθηματικά και διανοητικά, μαθαίνει να απολαμβάνει, να διασκεδάζει, να γελά. Ειδικότερα το γέλιο αποτελεί την πηγή ζωής για το παιδί. Αισθάνεται ζωντανό, δυναμικό, κεφάτο, ανεξάντλητο.Παίζοντας αναπτύσσεται το σώμα του (ευκαμψία, ευλυγισία, μυική δύναμη, ισορροπία ,επιδεξιότητα) κι εξασκείται και σε αντοχή, διάρκεια.

Παράλληλα νιώθει ελεύθερο κι απορροφάται σε αυτό που παίζει, ενώ καλύπτει και την περιέργειά του. Αν δε το παιχνίδι γίνεται έξω, τότε εξερευνά και το περιβάλλον.

–Κριτήρια επιλογής παιχνιδιών: σε πολύ μικρές ηλικίες το παιδί μετατρέπει σε παιχνίδι κάθε αντικείμενο γύρω του. Αργότερα – κι όταν πρόκειται για αγορά παιχνιδιού – η επιλογή τουαπό μέρους του παιδιού έχει να κάνει με την ηλικία, την προσωπικότητα, τα ενδιαφέροντα, τις δεξιότητες και τα θέλω του. (Ωστόσο για την αγορά του παίζουν ρόλο κι άλλα κριτήρια, όπως οι απόψεις, οι αξίες, ο τρόπος ζωής και, φυσικά, η οικονομική κατάσταση της οικογένειας,ακόμα αν είναι ασφαλές/ακίνδυνο, αν τηρεί τις προδιαγραφές όχι μόνο του κατασκευαστή αλλά και αυτών που το ελέγχουν, ποιοτικό (η γνωστή ένδειξη CE).

–Κατηγοριοποίηση/είδη παιχνιδιού:Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη κατηγοριοποίηση παιχνιδιών. Α.Μια γενική ταξινόμηση τα διακρίνει σε ατομικά/μοναχικά και σε ομαδικά/συνεργατικά. Στα ομαδικά παιχνίδια διακρίνονται: τα κοινωνικά (χορός, χορωδία, κουκλοθέατρο, κλ.), τα πνευματικά (επιτραπέζια, παιχνίδια της παρέας, γρίφοι κλ.), αθλητικά (κρυφτό, κυνηγητό,μπάσκετ, βόλεϊ, παιχνίδια του δρόμου/υπαίθρια κλ.) Στα ατομικά παιχνίδια έχουμε τα: φυσικής αγωγής (σχοινάκι, ποδήλατο, κλ.), πνευματικά (παζλ, κύβοι, τουβλάκια, κλ.), δεξιοτήτων (κατασκευές,πηλός, πλαστελίνη, κλ.), μουσικής (ενασχόληση με μουσικά όργανα), με αντικείμενα (στρατιωτάκια, αυτοκινητάκια, κούκλες, κλ.), με ζώα, και βιντεοπαιχνίδια.

Β. Άλλη κατηγοριοποίηση με βάση την ηλικία είναι η εξής:- αισθητικοκινητικό, εξερευνητικό

– συμβολικό-φανταστικό/συντροφικό

– μιμητικό

– μουσικοκινητικό/κοινωνικό

– κατασκευαστικό

– παιχνίδι κανόνων

Γ.Μια τρίτη ταξινόμηση παιχνιδιών έκανε ο εξελικτικός ψυχολόγος Jean Piajet:- παιχνίδι άσκησης

– συμβολικό/συντροφικό παιχνίδι

– κοινωνικό παιχνίδι

Δ. Τέλος μια επίσης γενική κατηγοριοποίηση παιχνιδιών με βάση το χώρο που αυτά παίζονται είναι: αυτά που παίζονται σε κλειστό χώρο κι εκείνα που παίζονται έξω.

–Το παιχνίδι στο πέρασμα του χρόνου- ιστορική διαδρομή:

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η καταγωγή των παιχνιδιών είναι προϊστορική, όπως αποδεικνύουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές και είχαν σχέση κυρίως με θρησκευτικά έθιμα, πόλεμο ή κυνήγι. Η αρχαιότερη κούκλα χρονολογείται πριν 4.000 χρόνια. Το αρχαιότερο επιτραπέζιο που ήρθε στο φως ήταν του 2.600 π. Χ. στη Μεσοποταμία, το παιχνίδι των Βασιλικών Τάφων της Ουρ. Τα πρώτα ζάρια σε σχήμα κύβων ήταν του 2.300 π. Χ. Στην κοιλάδα του Ινδού.

ΟΙ αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν τα παιχνίδια και τα χρησιμοποιούσαν ως μέσο αγωγής/ανατροφής των παιδιών τους. Μάλιστα τη χρησιμότητά τους υποστήριξαν σπουδαίοι φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας, ο οποίος στην Πολιτεία του (536) αναφέρει “ τα παιδιά να διδάσκονται μέσα από το παιχνίδι κι όχι με τη βία”. Τόνιζε την ανάγκη οι μεγάλοι να αφήνουν τα παιδιά να παίζουν ως τα έξι χρόνια τους, με όποια παιχνίδια ήθελαν κι όπως ήθελαν, αλλά με εποπτεία (Νόμοι). Επιπλέον ανέφερε “η ζωή πρέπει να παρθεί ως παιχνίδι” και “αρχίζει να γερνά κανείς από τη στιγμή που σταματά να παίζει”. Αλλά κι ο Αριστοτέλης πρότεινε από το 5ο ως και το 7ο έτος ηλικίας τους τα παιδιά να παίζουν παιχνίδια, ώστε να καλλιεργηθούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και οι κλίσεις τους.

Η έννοια του “παίζω” εμφανίζεται ήδη στην “Οδύσσεια” του Ομήρου στο ανέμελο παιχνίδι με το τόπι και το χορό της Ναυσικάς και των θεραπαινίδων της.

Τα παιχνίδια ήταν κυρίως ατομικά αλλά και ομαδικά, όπως επίσης άλλα για τα αγόρια κι άλλα για τα κορίτσια. Ήταν πήλινα, οστέινα, ξύλινα μαρμάρινα, κέρινα, γύψινα ή υφασμάτινα. Κούκλες, άμαξες, ζώα,τόπια, στεφάνια, είδη νοικοκυριού, κουδουνίστρες, σβούρες, αλλά και σκάκι, τρίλιζες ήσαν τα πιο δημοφιλή. Ακόμα και η γυμναστική, η μουσική και ο χορός είχαν την έννοια του παιχνιδιού μέσα τους (ολυμπιακοί αγώνες).

Παιχνίδια των αρχαίων τα οποία έφτασαν ως σήμερα όμοια ή με παραλλαγές είναι:

– Αστραγαλισμός/Αστραγαλίζειν= τυχερό παιχνίδι (ζάρια, κότσια, καρύδια)

– Αιώρα= κούνια ή κρεμάστρα

-Ακινητίνδα=αγαλματάκια/στρατιωτάκια

– Αμπάριζα= κυνηγητό

– Βασιλίνδα= κλέφτες κι αστυνόμοι

– Εποστρακισμός= πηδηματάκια επίπεδης πέτρας στην επιφάνεια της θάλασσας

– Κολλαβισμός= το γνωστό μπιζ

– Πέταυρον= τραμπάλα

– Πεντέλιθοι= πεντόβολα

– Πλαγγόνες= πήλινες κούκλες

– Πλαταγή= κουδουνίστρες

– Σχοινάκι

– Σχοινοφιλίνδα= μαντήλι, αλάτι ψιλό

– Φωτιά= αγιώργηδες

– Χαλκή μυία/ψηλαφίνδα= τυφλόμυγα

– Οστρακίνδα= κορώνα- γράμματα

– Άθυρμα=αλογάκι με ρόδες

– Αμαξάκι με ρόδες

– Αρτιασμός= μονά ζυγά

-Ασκωλιασμός= είδος ακροβασίας

– Κρικηλασία= στεφάνι,τσέρκι

– Διελκυστίνδα= τράβηγμα σχοινιού

– Σφαίρα= μπάλα,τόπι

– Κώνος ή Στρόμβος= γνωστή σβούρα

– Κρυπτίνδα= κρυφτό

ΒΥΖΑΝΤΙΟ:

Από τις λίγες πληροφορίες που υπάρχουν ξέρουμε ότι και τότε παίζονταν παιχνίδια από όσα παιδιά δεν εκπαιδεύονταν (δηλαδή δεν πήγαιναν στα μοναστήρια). Έτσι τ’ αγόρια έπαιζαν στις αλάνες ή στις αυλές κρυφτό, κυνηγητό, σκάκι, τσιλίκι, γουρούνα, τυφλόμυγα, πάλη, μήλο, στρατιωτάκια, μπάλες, τζυκάνιον (σαν το πόλο), ξιφομαχίες, αλώνι/θερισμός/όργωμα και άλλα, ενώ τα κορίτσια στο σπίτι με κούκλες ή με μπάλες, μελωδικά ή μιμητικά παιχνίδια, σείστρο κ. ά. Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν αυτοί που τόνισαν τη σημασία του παιχνιδιού για την ανίχνευση των κλίσεων και διαθέσεων του παιδιού, όπως και για την ανάπτυξη της ψυχικής του δύναμης.

Παρόμοια παιχνίδια συνεχίζονται να παίζονται στο Μεσαίωνα και την Αναγέννηση: μπάλες, κούκλες, στεφάνια βαρελιών, ζώα, σβούρες, πανοπλίες, σπαθιά, ξύλινα κανόνια κ.ά.

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ:

Τα παιδιά έπαιζαν στα αλώνια ή στα σοκάκια στις γειτονιές κλέφτικο, κρυφτό, πετροπόλεμο, ξιφομαχία, κυνηγητό,κουτσό, μήλο, μέλισσα, τυφλόμυγα, τσιλίκι, πινακωτή, άθλους ηρώων, μιμητικά παιχνίδια, κούκλες (Κουτσούνα) κ. ά.

ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ:

Τα χρόνια ανασύστασης του ελληνικού κράτους αλλά και αργότερα, επίσης πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου όσο και κατά τα μεταπολεμικά χρόνια λόγω αντικειμενικών δυσκολιών (απελευθερωτικοί αγώνες, εξαθλίωση, φτώχεια, κατοχή, εργασία, πολιτικές αντιξοότητες) οι ευκαιρίες για παιχνίδι και η δυνατότητα επιλογής του ήταν κατά πολύ λιγότερες, επίσης μικρότερη και η διάρκειά του. Ωστόσο και τότε εξακολουθούσαν τα παιδιά να παίζουν παιχνίδια ατομικά ή ομαδικά γνωστά από τα παλιότερα χρόνια ή βρίσκοντας και καινούρια:

χαλασμένο τηλέφωνο, πουν’ το το δαχτυλίδι,πετάει πετάει, αλάτι ψιλό-αλάτι χονδρό, ο βασιλιάς, βόλοι, lego,η κολοκυθιά, κλέφτες κι αστυνόμοι, τα μήλα, περνά περνά η μέλισσα, μπιζ, τσουβαλοδρομίες, κουτσό, τραμπάλα,πεντόβολα, κ.ά.

Φτάνοντας στο σήμερα, στη σύγχρονη εποχή, τα πράγματα δείχνουν διαφορετικά όσον αφορά τα παιχνίδια. Έτσι λοιπόν διάφοροι λόγοι έχουν οδηγήσει στην έως και εξαφάνιση αρκετών παιχνιδιών των παλαιοτέρων εποχών. Πλέον όλα σχεδόν τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε οθόνες,υπολογιστές,κινητά, gadgets και άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα, τα οποία χρησιμοποιούν ως ψυχαγωγία -πληροφόρηση και ως διασκέδαση. Αυτά υπερτερούν στη ζωή τους, καθώς μ’ αυτά ή σ’ αυτά παίζουν τα γνωστά ηλεκτρονικά παιχνίδια . Τα τελευταία είναι πολλών ειδών: αθλητικά,οικογενειακά, παιδικά, τρομακτικά, περιπέτειας-δράσης, μηχανοκίνητους αγώνες, εκπαιδευτικά, πολεμικά, ιστορικά, πολεμικών τεχνών κ. ά. Βέβαια επειδή είναι στο “αίμα” των παιδιών η κίνηση, η μίμηση, η έννοια της παρέας, η φαντασία, η δημιουργία, όποτε το επιτρέπουν οι συνθήκες και μόνο για τις μικρότερες ηλικίες τα παιδιά επιλέγουν και παίζουν κάποιο παραδοσιακό παιχνίδι.

Λόγοι παραμερισμού των παραδοσιακών παιχνιδιών και προτίμησης των ηλεκτρονικών:

Τα αίτια είναι πολλά και διάφορα:- η εγκατάλειψη του χωριού και του φυσικού περιβάλλοντος

– η συγκέντρωση πληθυσμού στα αστικά κέντρα

-η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας

-η ανάπτυξη του βιομηχανικού-τυποποιημένου παιχνιδιού

-η έλλειψη χρόνου στα παιδιά (φροντιστήρια, ξένες γλώσσες, διάβασμα, εξετάσεις, εξωδιδακτικές δραστηριότητες)

-η μη ύπαρξη ανοιχτών χώρων (αλάνες, χωράφια, οικόπεδα, γειτονιές)

-η έλλειψη ελεύθερου χρόνου

-η λειτουργία της τηλεόρασης

-η αγχώδης ζωή

-οι συνθήκες της σύγχρονης ζωής που υπηρετούν την καχυποψία, το φόβο,την αμφισβήτηση, την

απομόνωση, τον ατομικισμό και τον καταναλωτισμό

-η άμεση πρόσβαση στα παιχνίδια αυτά

-η διαφοροποίηση του τρόπου ανατροφής, μεγαλώματος, αγωγής των παιδιών, ώστε τα σημερινά

παιδιά να μη θυμίζουν αυτά της παραδοσιακής κοινωνίας, αφού τώρα η παιδικότητα, η αθωότητα,

η ξενοιασιά χάνονται πολύ γρηγορότερα από τότε.

Τα χαρακτηριστικά που κάνουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ελκυστικά είναι:

1.αποτελούν μορφή διασκέδασης, προσφέρουν απόλαυση κι ευχαρίστηση

2.δίνουν την αίσθηση της έντονης και παθιασμένης συμμετοχής

3.προσαρμόζονται στον κάθε χρήστη, ο οποίος κατ’ αυτόν τον τρόπο ταυτίζεται με το παιχνίδια

4.σ’ αυτά υπάρχουν νικητές, κάτι που προσφέρει ικανοποίηση του “εγώ” και αυτοπεποίθηση

5.ενυπάρχουν και στοιχεία σύγκρουσης, αντιπαράθεσης, ανταγωνισμού κι αυτό αυξάνει την

αδρεναλίνη

6.είναι διαδραστικά και δίνουν ευκαιρία για δράση

7.περιέχουν το στοιχείο αλληλεπίδρασης, το οποίο προέρχεται είτε από τα ίδια τα παιχνίδια

είτε από κάποιο συμπαίκτη

8.το παιδί έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει στην υποκειμενική αναπαράσταση της

πραγματικότητας και να πειραματίζεται ή να συγκρούεται ή να κάνει χρήση βίας χωρίς να υπόκειται στις όποιες φυσικές επιπτώσεις, που αποκλείονται (π.χ. μπορεί να “σκοτωθεί” στο

παιχνίδι πολλές φορές)

9.είναι ρεαλιστικά

10.έχουν ελκυστικά εξελιγμένα γραφικά

11.διαθέτουν κλιμακούμενες βαθμίδες δυσκολίας κι άρα αυξανόμενη πρόκληση για τα παιδιά

12.δίνεται δυνατότητα στο παιδί να θέτει τους κανόνες και να “φτιάχνει” τους ήρωες

13.σ’ αυτά τα παιχνίδια παρέχεται δυνατότητα στο παιδί έναρξης ή παύσης, όποτε το επιθυμεί

Εσείς ποια παιχνίδια προτιμάται να παίζεται παραδοσιακά ή ηλεκτρονικά και γιατί; (απαντήσεις των παιδιών)

-ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

Α. Θετικές επιδράσεις:

– συμβάλλουν στην ανάπτυξη και βελτίωση κάποιων γνωστικών δεξιοτήτων, όπως είναι η συγκέντρωση της προσοχής, η παρατηρητικότητα, ο οπτικοκινητικός συντονισμός, η δεξιοτεχνία, η ταχύτητα αντανακλαστικών, η μνήμη, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.

– καλλιεργούν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του παιδιού

– είναι μέσο ψυχαγωγίας

– μπορούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού μέσα από τις επιτυχίες του

– μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, αφού το παιδί μέσω κάποιων παιχνιδιών μπορεί να εμπεδώσει σχολικές γνώσεις καθώς και να εμπλουτίσει τις γενικές του γνώσεις (υποστηρικτικό εκπαιδευτικό εργαλείο)

– κάποτε αποτελούν και μέσο κοινωνικοποίησης, όταν το παιδί καλεί τους φίλους του να παίξουν μαζί του, συζητά τις επιδόσεις του μ’ αυτούς και ανταλλάσουν πληροφορίες

– εξοικειώνει το παιδί με την τεχνολογίας

Β. Αρνητικές επιδράσεις:

– μαζί με την τηλεόραση είναι βασικοί παράγοντες πρόκλησης παχυσαρκίας

– επίσης -κι ανάλογα με το πόσο παίζει το παιδί- παρουσιάζονται μυοσκελετικά τραύματα,αυξημένη καρδιαγγειακή δραστηριότητα, ίσως κι αίσθημα ζάλης ή ναυτίας

– ενισχύουν την τάση του καταναλωτισμού στο παιδί, όταν αυτό π.χ. ζητά ή απαιτεί την αγορά νέας κονσόλας ή και νέου παιχνιδιού κάθε φορά

– ο εγκέφαλος του παιδιού συνηθίζει στις γρήγορες εναλλαγές εικόνων και ήχων, οπότε δυσκολεύεται να παρακολουθήσει μια ομιλία ή συνομιλία

– το παιδί ζει παράλληλα μια εικονική πραγματικότητα, αυτή του ήρωα που έχει φτιάξει. Άρα μάλλον δεν ξεχωρίζει το πραγματικό απ’ το ψεύτικο

– μαθαίνει στις βίαιες σκηνές, οπότε απευαισθητοποιείται και -ακόμα χειρότερα- ίσως πειραματίζεται στη βία έχοντας λιγότερες αναστολές (ειδικά το εσωστρεφές, απομονωμένο ή αυτό που ζει σε βίαιο περιβάλλον)/επιθετικότητα

– ελαττώνεται η ικανότητα όρασης μακρινών αποστάσεων

– διαπιστώνεται ανάπτυξη ανταγωνισμού, σκοπός είναι μόνο η νίκη και η κατάκτηση της υψηλότερης βαθμολογίας από κάθε άλλο παίκτη

– μειώνεται η αξία επικοινωνίας με το πραγματικό του περιβάλλον, κυρίως το οικογενειακό ή το φιλικό (εσωστρέφεια, απομόνωση)

– κάποτε φτάνουμε ,δυστυχώς, σε περιπτώσεις απόλυτης εξάρτησης του παιδιού από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οπότε μιλάμε για μια παθολογία, η οποία αντιμετωπίζεται μόνο από ειδικούς και ιατρούς

Σ Τ Η Ν ……Π Ρ Α Ξ Η

Ακολουθεί παιχνίδι με τα παιδιά. Χωρισμένα σε ομάδες θα παίξουν διάφορα παραδοσιακά και νεότερα παιχνίδια της δικής τους επιλογής. Έτσι ολοκληρώνεται και το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Γαλανοπούλου Μαρία

Ηλεκτρονικές Πηγές του προγράμματος:

kedimotiko.com Οι παιδαγωγικές απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

Το παιχνίδι στο πέρασμα του χρόνου, Διερευνητική εργασία, ΓΕΛ Μουζακίου 2011-2012

Πτυχιακή εργασία “Το παιχνίδι και η συμβολή του στην προσχολική ηλικία”apothetirio.teiep.gr

Ιστορική εξέλιξη των παιχνιδιών, 4lykeioalimoy.gr

Πτυχιακή εργασία “Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ένα σύγχρονο ψυχαγωγικό μέσο και η επιρροή τους στα μικρά παιδιά”, Ιωάννινα 2013

Η εξέλιξη του παιχνιδιού και οι διαστάσεις του “Τα παιδία παίζει…”, Ιωάννινα 2016

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και οι επιδράσεις τους στα παιδιά, efivia.gr

Η σημασία του παιχνιδιού στην ανάπτυξη του παιδιού, kepsy.gr

Το παιχνίδι και η σημασία του για τα παιδιά, iscool.gr

Τα οφέλη του παιχνιδιού για το παιδί, Μαρίνα Κόντζηλα, marpsychology.gr/index

16 ΜΑΪΟΥ 2019 ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της θεματικής εβδομάδας η ημέρα Πέμπτη 16-5-2019 ήταν αφιερωμένη- μεταξύ άλλων -και στην εφαρμογή του προγράμματος για το παιχνίδι στην Γ γυμνασίου. Από το πρωΐ της ημέρας και για δύο γεμάτες ώρες όλα τα τμήματα της Γ γυμνασίου, το καθένα με την καθηγήτριά του, βγήκαν στο προαύλιο του σχολείου για να …παίξουν!

Μεταξύ μας οι καθηγήτριες είχαμε προετοιμαστεί με τα εφόδια που χρειάζονταν για την πραγματοποίηση συγκεκριμένων παιχνιδιών, που γνωρίζαμε ήδη από τις ώρες του θεωρητικού μέρους ότι άρεσαν στα παιδιά. Έτσι παίξαμε: διελκυστίνδα, μήλα, φιδάκι, αγαλματάκια ακούνητα, παιχνίδι με φούσκες, παιχνίδι ισορροπίας και ταχύτητας (με ποτηράκια νερό), κυνηγητό.

Η εφαρμογή πέτυχε απόλυτα! Διάθεση, κέφι, χαρά, γέλιο, συμμετοχή, ομαδικότητα, προσπάθεια. Όλα – εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις – τα παιδιά έπαιζαν συνεχώς. Και μαζί τους κι εμείς, που βρήκαμε την ευκαιρία να θυμηθούμε και να απολαύσουμε.

Οι εντυπώσεις μαθητών και καθηγητριών συγκλίνουν στο ότι ευχαριστήθηκαν παιχνίδι, κινητοποιήθηκε όλο τους το ‘είναι’ (σώμα, μυαλό, θυμικό, ψυχή), χόρτασαν κίνηση και παραστάσεις, ξαφνικά ένιωσαν μια δυναμική και μια ενέργεια να μεγαλώνει μέσα τους. Και βέβαια περιττό είναι να σημειωθεί πως … ήθελαν κι άλλο!

Νιώθω την ανάγκη, ως υπεύθυνη προγράμματος, να ευχαριστήσω θερμά τις αγαπητές μου συναδέλφισσες για την υποστήριξή τους στο πρόγραμμα αυτό. Είναι η κ. Μιχαλίτση Παναγιώτα,φιλόλογος (που σημειωτέον έχοντας μεγάλη εμπειρία στις παιδικές και εφηβικές κατασκηνώσεις βοήθησε πολύ με τις προτάσεις της) , η κ. Παπαδασκαλοπούλου Φωτεινή, μαθηματικός ( που ήλεγχε επιπλέον και για την ασφάλεια των παιδιών), η κ. Νιγιάννη Νικολίτσα, μαθηματικός (που πέρα από το κέφι, μάς τροφοδότησε και με υλικά για τα παιχνίδια) και η κ. Τζουλουχά Μαρία,θεολόγος (που μαζί με τα παραγγέλματά της, με χαμόγελο μετέφερε στα παιδιά κάτι από την ατμόσφαιρα των παιχνιδιών αυτών στα παλαιότερα χρόνια). Τις ευχαριστώ.

ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ